همه چیز درباره گسکت | انواع و کاربرد آن ها
گسکت چیست؟
گسکت (Gasket) قطعه ای است که برای آب بندی بین دو سطح استفاده می‌شود. برای جلوگیری از نشت مایعات، گازها یا ذرات از آن استفاده می کنند. گسکت‌ها در صنایع مختلفی، از جمله خودروسازی، صنایع شیمیایی، نفت و گاز، و صنایع غذایی کاربرد دارند. انتخاب نوع گسکت به عوامل مختلفی از جمله فشار، دما، محیط شیمیایی و نوع سیال بستگی دارد. گسکت ها بسیار متنوع هستند و می‌توان آن‌ها را بر اساس جنس، شکل و نوع کاربرد دسته بندی کرد.
انواع گسکت
گسکت ها بسیار متنوع می باشند. انواع گسکت ها را می توان بر اساس جنس، شکل و نوع کاربرد دسته بندی کرد که در این بخش به بررسی آن ها می پردازیم.
انواع گسکت براساس جنس:
- گسکت فلزی
- گسکت نیمه فلزی
- گسکت غیرفلزی
گسکت فلزی
گسکت فلزی باتوجه به ویژگی هایی که دارد در طیف وسیعی از کاربرد های صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند. میزان مقاومت گسکت بستگی به جنس فلز دارد. معمولا گسکت های فلزی می توانند فشارها و دماهای بسیار بالایی را تحمل کنند. برخی از فلزات مورد استفاده در ساخت گسکت‌ها، مانند فولاد ضد زنگ، مقاومت خوبی در برابر خوردگی دارند و در شرایطی که میزان خورندگی زیاد باشد از فلزی با مقاومت بالاتر استفاده می شود. در مقایسه با گسکت های غیرفلزی، طول عمر بیشتری دارند و می‌توانند در طولانی مدت بدون نیاز به تعویض، عملکرد مناسبی ارائه دهند. در پالایشگاه ها ونیروگاه ها از گسکت فلزی به دلیل مقاومت زیاد در برابر دمای بسیار بالا استفاده می شود. اما معایب این نوع گسکت شامل وزن نسبتا بالا، به دلیل فلزهای استفاده شده است که نسبت به گسکت های غیرفلزی سنگین تر می باشند و همین موضوع روی قیمت آن ها تاثیر می گذارد. همچنین در نصب گسکت های فلزی معمولا با چالش بیشتری روبه رو خواهید شد.
گسکت های فلزی در جنس‌ها و طرح های مختلفی تولید می شوند که امکان انتخاب گسکت مناسب برای هر کاربرد خاص را فراهم می کند. این تنوع شامل انواع گسکت تخت، حلقه ای، موج دار و اسپیرال می‌شود.
گسکت های فلزی تخت: ساده ترین نوع گسکت فلزی که به طور گسترده در کاربرد های کم فشار استفاده می‌شود.
گسکت های فلزی حلقه ای: دارای مقطع دایره‌ای هستند و برای آب بندی در فشارهای بالا مناسب ترمی باشند.گسکت های فلزی موج دار: با داشتن سطح موج دار، انعطاف پذیری و مقاومت بیشتری نسبت به گسکت های تخت دارند.
گسکت های فلزی اسپیرال: گسکت اسپیرال که برای افزایش مقاومت به خوردگی و بهبود خواص آب بندی، با موادی مانند PTFE یا گرافیت پوشیده می‌شود.
گسکت های رینگ جوینت یکی دیگر از گسکت های فلزی به حساب می آید که مجموعه کیان نسوز با استفاده از مواد اولیه باکیفیت در اختیار شما قرار داده است.
گسکت نیمه فلزی
گسکت های نیمه فلزی ترکیبی از فلز و مواد غیرفلزی هستند که مزایای هر دو نوع را با هم ترکیب می‌کنند. این گسکت ها معمولاً از یک هسته فلزی و یک لایه یا پوشش غیرفلزی ، مانند گرافیت، PTFE، یا کامپوزیت های مختلف تشکیل می‌شوند.
هسته فلزی که معمولا از جنس فولاد ضد زنگ می باشد دارای استحکام و مقاومت مکانیکی بالایی می باشد. لایه غیرفلزی که معمولا از جنس گرافیت، PTFE، یا کامپوزیت‌های مختلف است نیز به تحمل دما های بالا کمک می کند و می‌تواند از خوردگی فلز جلوگیری کند. لایه غیرفلزی به عنوان مانع در برابر خوردگی و فرسایش عمل می‌کند و عمر مفید گسکت را افزایش می‌دهد. توجه داشته باشید که متناسب با محیط کاری، نوع ماده غیرفلزی را انتخاب نمایید. ترکیب فلز و غیرفلز به ایجاد آب بندی بسیار مؤثر کمک می کند و در مقایسه با گسکت های تمام فلزی، گسکت های نیمه فلزی انعطاف پذیری بیشتری دارند و بهتر می‌توانند ناهمواری های سطح اتصالات را جبران کنند. برخی از انواع گسکت های نیمه فلزی می توانند در طیف وسیعی از دماها عملکرد مناسبی داشته باشند.
با وجود هسته فلزی، به طورکلی گسکت های نیمه فلزی نسبت به گسکت های تمام فلزی وزن کمتری دارند. معایب این نوع گسکت شامل: به دلیل ترکیب مواد فلزی و غیرفلزی قیمت این نوع گسکت نسبت به گسکت های غیرفلزی افزایش می یابد. انتخاب نوع ماده غیرفلزی باید با توجه به محیط کاری و جنس سیال انجام شود تا اطمینان حاصل شود که لایه غیرفلزی در برابر خوردگی و فرسایش مقاوم است.
انواع گسکت های نیمه فلزی
- اسپیرال وند( SPIRAL WOUND): این نوع گسکت‌ها از نوارهای فلزی و مواد پرکننده مانند گرافیت یا PTFE به صورت لایه ای پیچیده شده‌اند. گسکت‌های اسپیرال وند به دلیل قابلیت ارتجاعی بالا، برای پروژه هایی که نیاز به تحمل فشار و دماهای بالا و همچنین تغییرات زیاد دارند، مناسب هستند.
- شانه دار(KAMMPROFILE): این گسکت‌ها دارای یک هسته فلزی با شیارهای متحد المرکز هستند که با یک لایه نرم مانند گرافیت پوشیده شده اند. این نوع گسکت‌ها برای آب بندی در فشارهای بسیار بالا و دماهای متغیر مناسب هستند.
- ژاکتی (METAL JACKET): این گسکت‌ها دارای یک روکش فلزی هستند که یک ماده پرکننده نرم مانند آزبست یا گرافیت را در بر می‌گیرد. گسکت‌های ژاکت دار برای آب بندی سطوح ناهموار و در پروژه هایی که مقاومت شیمیایی بالایی نیاز است، استفاده می‌شوند.
گسکت غیرفلزی
گسکت‌های غیرفلزی از مواد مختلفی مانند لاستیک، گرافیت، PTFE، فایبرگلاس و سایر مواد پلیمری ساخته می شوند. این گسکت‌ها به دلیل ماهیت مواد تشکیل دهنده، انعطاف پذیری بالایی دارند و می‌توانند به خوبی با ناهمواری‌های سطح اتصالات تطبیق پیدا کنند. این ویژگی باعث می شود که آب بندی بهتری در اتصالات ایجاد شود. در صنایع پتروشیمی و شیمیایی استفاده می شوند زیرا مواد غیرفلزی معمولاً مقاومت خوبی در برابر خوردگی دارند و می‌توانند در محیط های شیمیایی مختلف بدون آسیب دیدن کار کنند. گسکت‌های غیرفلزی در مقایسه با گسکت‌های فلزی وزن کمتری دارند. در پروژه‌هایی با بودجه محدود استفاده از گسکت های غیرفلزی یک مزیت می باشد زیرا در مقایسه با گسکت های فلزی و نیمه فلزی از قیمت پایین تری برخوردارند. نصب آن ها بسیار آسان تر نیز می باشد. معایب این نوع گسکت شامل: محدودیت در تحمل فشار و دمای بالا از جانب مواد غیرفلزی باعث عدم استفاده از آن ها در شرایط سخت می باشد. برخی از مواد غیرفلزی ممکن است در برابر برخی مواد شیمیایی یا شرایط محیطی خاص مقاومت کافی نداشته باشند.
انواع گسکت های غیرفلزی
- لاستیکی: این گسکت‌ها از مواد لاستیکی مانند NBR (لاستیک نیتریل)، EPDM (لاستیک اتیلن – پروپیلن – دی‌ان) و سیلیکون ساخته می‌شوند و به دلیل انعطاف پذیری و مقاومت در برابر دما و مواد شیمیایی، در بسیاری از صنایع کاربرد دارند.
- گرافیتی: این واشر گرافویل از گرافیت خالص یا ترکیبی از گرافیت و مواد دیگر ساخته می‌شوند. معمولا در پروژه هایی که نیاز به مقاومت در برابر دما و فشار بالا دارند، استفاده می‌شوند.
- آزبستی: این نوع گسکت‌ها از الیاف آزبست ساخته شده‌اند. اما به دلیل خطرات ناشی از آزبست، استفاده از آن‌ها به شدت کاهش یافته است و در برخی کشورها ممنوع شده است.
- پی تی اف ایی (PTFE): گسکت‌های PTFE یا تفلون به دلیل خواص شیمیایی عالی، مقاومت در برابر حرارت و نچسب بودن در بسیاری از کاربردهای شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. گسکت کیت عایق در ساختار خود تفلون دارد که با مراجعه با سایت کیان نسوز می توانید از انواع آن ها دیدن فرمایید.
- کامپوزیتی: این گسکت‌ها از ترکیب مواد مختلف مانند الیاف شیشه یا کربن با مواد پرکننده ساخته می‌شوند و می‌توانند خواص ویژه‌ای را به ارمغان بیاورند.
- سرامیکی: این گسکت‌ها از مواد سرامیکی ساخته می‌شوند و معمولا در دماهای بسیار بالا و محیط های خورنده استفاده می‌شوند.
کاربرد گسکت ها
گسکت‌ها در صنایع مختلف برای جلوگیری از نشت سیالات ازجمله مایعات و گازها بین دو سطح به کار می‌روند. این قطعات بسته به نوع ماده، شکل و ویژگی‌هایشان در محیط های مختلفی استفاده می‌شوند. در ادامه، کاربردهای گسکت در صنایع مختلف را به صورت دقیق بررسی می کنیم:
صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
- جلوگیری از نشت مواد شیمیایی، گازهای خطرناک و مایعات نفتی در سیستم‌های لوله‌کشی.
- آب بندی اتصالات فلنجی در خطوط انتقال گاز و نفت.
- استفاده در مخازن تحت فشار برای جلوگیری از نشتی و افزایش ایمنی.
- جلوگیری از خوردگی و زنگ زدگی در تجهیزات تحت تماس با مواد خورنده.
گسکت های مورد استفاده
- گسکت‌های اسپیرال وند: برای دما و فشار بالا در تجهیزات پتروشیمی.
- گسکت‌های فلزی و نیمه فلزی: برای خطوط لوله‌های انتقال مواد شیمیایی خورنده.
- گسکت‌های گرافیتی: مقاوم در برابر حرارت و مواد شیمیایی در فلنج های حرارتی.
نیروگاه‌ها و صنایع تولید انرژی
- جلوگیری از نشت کردن بخار در سیستم‌های بویلر و توربین‌ها.
- ایجاد آب‌بندی در سیستم‌های انتقال سیالات داغ برای حفظ بازده انرژی.
- جلوگیری کردن از نشت روغن در ژنراتورها و تجهیزات مکانیکی نیروگاه‌ها.
- تحمل کردن فشار و دمای بالا در نیروگاه‌های هسته‌ای و حرارتی.
گسکت های مورد استفاده
- گسکت‌های نسوز: برای بویلرها و مبدل‌های حرارتی کاربرد دارد.
- گسکت‌های فلزی و نیمه فلزی: در محیط هایی با دمای بالا مورد استفاده قرار می گیرند.
- گسکت‌های لاستیکی مقاوم در برابر روغن: برای تجهیزات مکانیکی و الکتریکی استفاده می شوند.
صنعت خودروسازی
- از نشت روغن موتور و مایعات خنک کننده در سرسیلندرها جلوگیری می کنند.
- جلوگیری از نشتی در سیستم سوخت رسانی و جلوگیری از نشت گازهای اگزوز.
- باعث افزایش عمر موتور و کارایی سیستم های احتراق داخلی می شوند.
گسکت های مورد استفاده
- گسکت سرسیلندر: برای جلوگیری از اختلاط روغن، آب و گازهای احتراق استفاده می شود. ( این نوع گسکت می تواند از هر سه نوع گسکت فلزی، نیمه فلزی و غیرفلزی باشد.)
- گسکت های لاستیکی: در سیستم های خنک کننده و تهویه استفاده می شود.
- گسکت های فیبری و فلزی: در سیستم های اگزوز و ورودی هوا کاربرد دارد.
صنایع غذایی و دارویی
- از ورود آلودگی به تجهیزات تولید مواد غذایی و دارویی جلوگیری می کند.
- اطمینان از آب بندی در دستگاه های فرآوری، مخازن ذخیره و خطوط تولید.
- حفظ بهداشت و استانداردهای ایمنی در خطوط انتقال شیر، آبمیوه، داروها و سایر مواد حساس.
گسکت های مورد استفاده
- گسکت های سیلیکونی بهداشتی: مقاوم در برابر دما و قابل استریل شدن.
- گسکت های PTFE (تفلون): غیرقابل واکنش با مواد غذایی و دارویی.
- گسکت های لاستیکی مقاوم در برابر اسیدها: برای تماس با شوینده‌های قوی.
استاندارد انتخاب گسکت
انتخاب گسکت مناسب بسیار مهم می باشد، زیرا استفاده از گسکت نامناسب می تواند باعث نشت سیالات، کاهش راندمان، خرابی تجهیزات و حتی حوادث خطرناکی شود. برای جلوگیری از این عواقب در انتخاب بهترین گسکت، باید به عوامل فنی و شرایط کاری توجه کنید.
- نوع سیال: گسکت ها باید با سیالی که قرار است آب بندی کنند، سازگار باشند.
- دما و فشار کاری: در دما و فشار کم از گسکت های لاستیکی و فیبری، دمای بیش از 400°C از گسکت های گرافیتی، فلزی یا اسپیرال وند و در فشاربالا نیز ازگسکت های فلزی یا نیمه فلزی استفاده می شود.
- نوع اتصال و سطح فلنج ها: گسکت باید با سطح اتصال و نوع فلنج سازگار باشد. برای سطوح صاف و صیقلی از گسکت‌های نرم تر مانند لاستیکی یا فیبری استفاده می شود. برای سطوح زبر و ناهموار از گسکت های گرافیتی یا اسپیرال وند که بهتر روی سطح می نشیند استفاده می شود.
- جنس گسکت: بر اساس شرایط محیطی و نیاز به آب‌بندی، جنس گسکت را انتخاب کنید.
- محیط کاری و شرایط پروژه: محیط اطراف گسکت را حتما در نظر بگیرید. باتوجه به محیط کاری باید گسکت متناسب را انتخاب نمایید. برای مثال در محیط های لرزشی و ارتعاشی گسکت‌های انعطاف‌پذیر مانند لاستیکی یا کامپوزیتی کاربرد دارند، در شرایط خورنده از گسکت‌های PTFE یا گرافیتی استفاده می کنند و در شرایط خشک و دمای بالا از گسکت‌های فلزی یا گرافیتی استفاده می شود.
- هزینه و طول عمر: برخی از گسکت‌ها ارزان تر هستند، اما عمر کوتاه تری دارند مثل گسکت‌های فیبری. گسکت‌های باکیفیت تر مثل MLS یا گرافیتی گران تر هستند اما دوام و ماندگاری بیشتری دارند.
برای بررسی انواع گسکت های فلنج مجموعه کیان نسوز با بالاترین کیفیت، با ما در تماس باشید.
کلام آخر
گسکت‌ها نقش حیاتی در بسیاری از صنایع دارند و بسته به شرایط کاری، نوع سیال، دما و فشار محیط انتخاب می‌شوند. در صورت استفاده از گسکت نامناسب، خطر نشت، خوردگی، خرابی تجهیزات و حتی انفجار در محیط های صنعتی افزایش می یابد پس در انتخاب گسکت دقت لازم را داشته باشید تا از بروز حوادث آسیب زا جلوگیری کنید. برای تهیه انواع کسگت ها میتوانید با مجموعه کیان نسوز در ارتباط باشید و از همراهی شما بسیار سپاسگزاریم.
